Prije oko 5,5 miliona godina, Sredozemno more je doživjelo ekološku krizu nakon odvajanja od Atlantskog okeana. Međunarodna studija pod vodstvom Konstantine Agiadi sa Univerziteta u Beču prvi put je izračunala koliko je dubok i dugotrajan bio gubitak biodiverziteta koji je uslijedio. Samo 11 odsto tada isključivo u Sredozemnom moru prisutnih vrsta preživjelo je krizu, a oporavak biodiverziteta trajao je više od 1,7 miliona godina. Studija je nedavno objavljena u renomiranom naučnom časopisu Science.

Kretanja Zemljine kore tokom geološke historije često su dovodila do odvajanja velikih morskih područja od okeana, što je uzrokovalo salinitet i stvaranje masivnih naslaga soli. Ove "slane gigante," naslage soli u obimu od hiljada kubnih kilometara, otkrivene su u Evropi, Australiji, Sibiru i Bliskom Istoku. One predstavljaju dragocjen prirodni resurs koji se i danas eksploatiše u rudnicima, kao što su oni u Hallstatu u Austriji ili u rudniku soli Khewra u Pakistanu.

Sličan slani gigant postoji i ispod Sredozemnog mora, otkriven u ranim 1970-im godinama. Ovaj sloj soli, debljine nekoliko kilometara, formirao se prije oko 5,5 miliona godina nakon odvajanja Sredozemnog mora od Atlantika tokom Mesinske krize saliniteta (MKS). U studiji objavljenoj u naučnom časopisu Science, međunarodni tim istraživača sa 29 naučnika iz 25 institucija, pod vodstvom Konstantine Agiadi sa Univerziteta u Beču, izmjerio je gubitak biodiverziteta u Sredozemnom moru usljed ove ekološke krize i kasniji oporavak.

Enorme posljedice na biološku raznovrsnost Sredozemnog mora

Nakon decenija istraživanja fosila starih do 3,6 miliona godina otkriveno je da je sastav vrsta u Sredozemnom moru značajno promijenjen nakon izolacije. Dvije trećine (67 odsto) prethodnih vrsta su nestale, a samo 86 od 779 endemskih vrsta preživjelo je promjene. Oscilacije u salinitetu i temperaturi izazvane formiranjem slanog giganta, uticale su na migracije morskih organizama i ključne ekološke procese. Mnoge su vrste izumrle, uključujući i tropske korale. Nakon ponovnog povezivanja s Atlantikom i dolaskom novih vrsta poput bijelog morskog psa i delfina, biodiverzitet u Sredozemnom moru postao je raznovrsniji, s opadanjem broja vrsta od zapada ka istoku, što se nastavlja i danas.

Oporavak je trajao duže nego što se očekivalo

Morske oblasti poput Sredozemnog mora su ključne za biodiverzitet te je kriza saliniteta imala značajan uticaj, koji prethodno nije bio procijenjen. „Naša studija je prva statistička analiza ovakve ekološke krize“, objašnjava Konstantina Agiadi. Oporavak biodiverziteta trajao je duže nego što se očekivalo, više od 1,7 miliona godina. Autori studije predlažu model koji povezuje klimatske i geološke procese sa uticajem slanih formacija na morske ekosisteme i druge regije.