Za ljubitelje speleologije, ali i potencijalne turiste, Rogatica bi uskoro, zahvaljujući pećinama koje se nalaze na području ove opštine, mogla postati jedna od nezaobilaznih odrednica. Naime, na svega dvadesetak kilometara od Rogatice i tridesetak od Sarajeva, u kanjonu rijeke Prače, speleološki poznatom po nekoliko grupa pećina, nalazi se pećina Banja stijena koja predstavlja speleološki objekat od velikog značaja na speleološkoj, ali i turističkoj mapi opštine Rogatica i Bosne i Hercegovine.

Raskoš svijeta podzemlja

Ovu pećinu neki nazivaju i Mračna pećina, jer na svega metar od ulaza kretanje bez vještačkog svjetla nije moguće. Početkom XX vijeka otkrili su je austrougarski istraživači, a u neposrednu blizinu pećine stiže se trasom stare uskotračne pruge Mesići - Pale, odakle se uskom pješačkom stazom, dugom nekoliko stotina metara i koju presijeca rijeka Prača, sigurno stiže do ulaza pećine.

Ulaz u pećinu je smješten na lijevoj strani rijeke, u strmoj strani dvadesetak metara iznad korita Prače. Na ulazu u pećinu nalazi se metalna kapija koja je, kao i neki građevinarski radovi u unutrašnjosti, urađena prije Drugog svjetskog rata.

- Pećina je razgranata i sastoji se iz ulazanog kanala, nekoliko većih galerija i više manjih kanala koji ih spajaju. Ukupna dužina pećinskih kanala iznosi oko 1.200 metara. Detaljna istraživanja ove pećine preduzeta su relativno kasno, tek 1957. godine. Tada su u unutrašnjosti izvršena precizna geodetska mjerenja, prva takve vrste u nekoj od pećina Bosne i Hercegovine. Urađena su zbog značaja ove pećine u speleološkom, biospeleološkom i turističkom smislu - kaže Nebojša Golić, direktor JU Turistička organizacija opštine Rogatica.

Kako ističe naš sagovornik, na izlazu iz vještački proširenog uskog ulaznog kanala nalazi se na desnoj strani ljepljiva bjeličasta masa - pećinsko mlijeko. Nastanak ove akumulativne pojave još uvijek nije u potpunosti objašnjen. Tokom istorije pećinsko mlijeko se koristilo u medicini za liječenje raznih bolesti.

Strmim betonskim stepenicama silazi se u prvu veliku galeriju pećinskog sistema. Sljedeća galerija, koja se nastavlja na ulaznu, pokazuje svu raskoš oblika koju priroda može da stvori i podari svijetu podzemlja.

Istraživanja se nastavljaju

Galeriju krase bigrene kade ispunjene vodom, okružene pećinskim stubovima i raznobojnim salivima. Bogatstvo boja i forme, salivi i pećinski stubovi čine prizor gotovo nestvarnim.

- Pećina je izuzetno bogata raznovrsnim vrstama pećinskog nakita, koji krase gotovo sve kanale i galerije ovog složenog i razgranatog podzemnog sistema. Od pećinskog nakita ističu se pomenuti pećinski stubovi, salivi i bigrene kade, ali i brojni stalaktiti i stalagmiti, draperije i koralni nakit. Boja pećinskog nakita je uglavnom crvenkasto-siva, a česti su i interesantni oblici izgađeni od čistog kalcita bijele boje. Po bogatstvu i raznovrsnosti pećinskog nakita, jedna je od najljepših pećina Bosne i Hercegovine - ističe Golić.

Ova pećina bila je posjećivana još prije Prvog svjetskog rata. Po zapisima, bili su to prvi turisti u nekoj od pećina Bosne i Hercegovine.

U neposrednoj blizini Mračne pećine, nalazi se i pećina Govještica, za koju su italijanski i domaći speleolozi, tokom svojih istraživanja u protekle četiri godine, ustanovili da je najduža, a možda i najljepša u BiH. Stručni nalazi i publicitet koji su ovoj, kao i ostalim pećinama u kanjonu Prače. dala pomenuta istraživanja, značajno su doprinijeli interesovanju i broju posjeta. To svakako nije kraj u istraživačkom radu, kako sa naučnog aspekta, tako i u pogledu istraživanja novih kanala i dvorana.

Do sada istraženi dijelovi pećine nisu samo interesantni zbog svoje veličine već su veoma značajni i kao prirodne, naučne i estetske vrijednosti.

Kapitalna investicija

Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske poveo je inicijativu za osnivanje zaštićenog parka prirode na ovom području, a inicijativa Turističke organizacije Rogatica, da se pokuša nešto uraditi oko pitanja uređenja ovih pećina za turističke posjete, rezultirala je odlukom opštine Rogatica da se uređenje pećina uvrsti u plan kapitalnih investicija.